Καλώς Ήλθατε!

Η αγάπη μου για το παρελθόν είναι γνωστή σε εκείνους που με γνωρίζουν προσωπικά. Το ενδιαφέρον μου αφορά πολλά και διάφορα, όπως θα καταλάβετε από τους τίτλους του μενού. Το ιστολόγιο δημιουργήθηκε με την επιθυμία, να μπορεί να θυμίσει τα όσα έχουμε ξεχάσει με την πάροδο του χρόνου. Αφορά ανθρώπους που είναι από 30-40 ετών περίπου, και θέλουν να ξαναθυμηθούν για λίγο τα παιδικά και τα εφηβικά τους χρόνια.

Καλό σας ταξίδι!

Τρίτη 25 Αυγούστου 2015

Συνέντευξη κ. Δραγούνη!

Η παρακάτω συνέντευξη δόθηκε σε συντελεστές του GreekComics.
http://www.greekcomics.gr/forums/index.php

 «Πώς ξεκίνησε ο εκδοτικός οίκος Πηδάλιο Πρές;»

Γ.Δ. ..»Ξεκινήσαμε με το Καρδιοχτύπι, που λογοκρίθηκε από την Χούντα. Στην αρχή παίρνανε το μολύβι και κάλυπταν ότι θεωρούσαν γυμνό και προκλητικό, κι έπειτα αφαιρούσαν την λέξη αγάπη. Θεωρούνταν άσεμνη, καθώς τότε απαγορεύονταν οι προγαμιαίες σχέσεις. Είχαμε αγωγές από θρησκευτικές οργανώσεις και δικαστήρια, μέχρι και κατασχέσεις στα περίπτερα. Βλέπετε τότε ήταν Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών…..
Αναγκαστήκαμε να σταματήσουμε την έκδοση του περιοδικού. Αυτό μας έκανε ένα καλό. Αμέσως μετά μπήκαμε στα κόμικς. 
Τα πρώτα έντυπα που βγάλαμε, εκείνους τους δύσκολους καιρούς, ήταν τα καουμπόικα Τεξ Τον και Κιτ Κάρσον. Αργότερα αυτά τα δυο περιοδικά τα βγάλαμε και σε τόμους. 
Όλα τα περιοδικά τα βγάζαμε σε τομάκια. Επειδή ήταν μεγάλη η απήχηση, για να καλύψουμε όλη την Ελλάδα τυπώναμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε και τις επιστροφές τις κάναμε τόμους. Οι τόμοι του Ποπάυ για παράδειγμα, κυκλοφορούσαν το καλοκαίρι. Με αυτό τον τρόπο δεν έμενε τίποτα στις αποθήκες μας. Κάναμε ένα είδος ανακύκλωσης. Ότι δεν μπορούσε να γίνει τόμος, το πουλούσαμε στους εμπόρους με 50% έκπτωση. Συνεπώς υπήρχε μια διαρκής διακίνηση αυτών των περιοδικών. Δημιουργήθηκε έτσι και μια δεύτερη εταιρεία, που ασχολούνταν με την διακίνηση του στοκ.....»

«Ποιος θεωρείται ότι ήταν μετά τον Ποπάυ, ο πιο επιτυχημένος τίτλος του οίκου σας;»

Γ.Δ. ..»Ήταν το Μπάγκς Μπάνυ, τρίτος έρχονταν ο Ταρζάν και ακολουθούσαν τα πολεμικά. Από αυτά δεν είχαμε επιστροφές. Ότι τυπώναμε φεύγανε. Το Ποπάυ ήταν πολύ επιτυχημένη έκδοση. Συναγωνίζονταν το Μίκυ Μάους, ενώ οι πωλήσεις του ήταν σχεδόν ίδιες. 10 με 15 χιλιάδες αντίτυπα ήταν η εβδομαδιαία μας διαφορά από εκείνο. Να σας πω και μια ιστορία σε αυτό το σημείο. Ο μακαρίτης ο Αγγελόπουλος, αντιπρόσωπος της King Features Sindicates στην Ελλάδα, που είχε τα δικαιώματα του Μίκυ Μάους και του Ποπάυ, ήταν φίλος του πατέρα μου. Τον παρακαλούσε να του δώσει τα δικαιώματα του Μίκυ. Τα γραφεία μας τότε ήταν στην οδό Λυκαβηττού. Ο πατέρας μου θυμάμαι, αρνούνταν κάτι τέτοιο γιατί δεν ήθελε να εκδώσει παιδικά περιοδικά. Πήγε λοιπόν ο Αγγελόπουλος στον κ. Τερζόπουλο, αλλά και εκείνος τα ίδια του είπε. Είχε το πολύ επιτυχημένο περιοδικό Γυναίκα, εκείνη την περίοδο. Τελικά μετά από επίμονες πιέσεις, δέχτηκε να αναλάβει το Μίκυ Μάους, με αποτέλεσμα να κερδίζει περισσότερα από το περιοδικό αυτό, από ότι από την Γυναίκα! Βλέποντας αυτά τα αποτελέσματα ο πατέρας μου, είπε στον Αγγελόπουλο να του φέρει τον Ποπάυ! Κατ` αυτό τον τρόπο μπήκαμε στις εκδόσεις των παιδικών περιοδικών. 
Είχε μεγάλο κέρδος η έκδοση του Ποπάυ. Από τις 3 δραχμές που κόστιζε στον αναγνώστη, τα μισά ήταν καθαρό κέρδος για εμάς. Εκτός των πνευματικών δικαιωμάτων που αποδίδαμε στους Αμερικανούς, το μόνο που χρειάζονταν επιπλέον, ήταν μια μετάφραση στα «μπαλονάκια».

Το μεγάλο πλεονέκτημα εκείνων των περιοδικών, επιχειρηματικά πάντα, ήταν πως δεν είχαν ημερομηνία λήξης. Στην περίπτωση του Ποπάυ, τα δικαιώματα ναι μεν τα αποδίδαμε στους Αμερικανούς, τα σχέδια όμως που έρχονταν εδώ ήταν από την Ιταλία. Αυτό γιατί τα αρχικά σχέδια του κόμικς, ήταν σχεδιασμένα σε χαρτί εφημερίδας, σε καθημερινές συνέχειες, ενώ τα σκίτσα ήταν μεγάλα με χοντρές κουκίδες, κάτι που δεν βοηθούσε στην έκδοση του περιοδικού στην Ελλάδα. Στην αρχή συνεργαστήκαμε με την Γαλλική εταιρεία Opera Mundi, ενώ στην συνέχεια οι Αμερικανοί μας πρότειναν να συνεργαστούμε με τους Ιταλούς. Οι Ιταλοί είναι οι μόνοι Παγκοσμίως, που άλλαξαν το όνομα του Ποπάυ. Τον ονόμασαν Brazzio di Ferro. Όλα αυτά βέβαια κατόπιν σχετικής άδειας. Οι Ιταλοί είχαν δικές τους ιστορίες, που σχεδίαζαν οι ίδιοι και τις κυκλοφορούσαν σε εβδομαδιαία τεύχη. Μάλιστα είχαν δημιουργήσει μια σειρά ιστοριών, όπου εμφανίζονταν γνωστοί Ιταλοί αστέρες, όπως για παράδειγμα ο ποδοσφαιριστής Τζίτζι Ρίβα!!! Μας ικανοποιούσε αυτή η μορφή σχεδίου και έτσι πήραμε από εκεί τις ιστορίες που στην συνέχεια δημοσιεύσαμε εδώ…..»
«Υπάρχει αυτή την στιγμή στην αγορά, επανέκδοση των πολεμικών περιοδικών που εκδίδατε την δεκαετία του `70 και του `80;»

Γ.Δ. ..»Όχι. Όλα αυτά τα περιοδικά, το στοκ που είχαμε στις αποθήκες, εκατομμύρια τεύχη, το πουλήσαμε σε εμπόρους που με την σειρά τους τα βγάζουν σε σακουλάκια, ακόμη και τώρα, κυρίως το καλοκαίρι. Βάζουν μια νέα ετικέτα με τιμή σε ευρώ και τα πουλούν. Αν δείτε κάτω από αυτή την τιμή, το κόστος το αρχικό είναι σε δραχμές….. Θυμάμαι, όταν είχα πάει στην Αγγλία, για να διαπραγματευτώ με τον οίκο που είχε τα δικαιώματα των πολεμικών περιοδικών, γνώρισα την υπεύθυνη και η οποία κάποια στιγμή μου είπε ότι έχει σπίτι στην Σκύρο. 
Τα δικαιώματα από τα περισσότερα περιοδικά που εκδίδαμε, είναι δικά μας ακόμη και τώρα Δεν μπορεί να βγάλει κανείς Έφοδο, Κράνος, Μπίγκο, Κίβι και αρκετά ακόμη…..»

«Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την στιγμή που σταματήσατε να εκδίδετε κόμικς, όμως η Πηδάλιο Πρές εξακολουθεί να έχει ένα πολύ καλό όνομα. Έτσι οι φίλοι των κόμικς, θεωρούν πως ο εκδοτικός σας οίκος λείπει από τον χώρο. Υπάρχει περίπτωση να ξαναδούμε περιοδικά εκείνης της περιόδου, να κυκλοφορούν ξανά από εσάς στο μέλλον;»

Γ. Δ.…..»Δεν είναι δύσκολο να συμβεί κάτι τέτοιο. Όμως υπάρχουν νέα δεδομένα που δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς. Για να κυκλοφορήσεις ένα παιδικό περιοδικό σήμερα, χρειάζεσαι minimum 20 χιλιάδες τεύχη εβδομαδιαία, χωρίς να έχεις και την καλύτερη διανομή με αυτό τον αριθμό. Ένας ικανοποιητικός αριθμός, είναι 40 χιλιάδες. Τίθεται θέμα καθαρά τιράζ. Υπάρχουν 16χιλιάδες σημεία πώλησης. Αν στείλεις από ένα τεύχος, είναι 16 χιλιάδες τεύχη. Με έναν αριθμό τευχών κοντά στα 40 χιλιάδες, έχεις μια παρουσία ικανοποιητική, αλλά θα δουλέψεις με ποσοστό κέρδους 50%, λόγω των επιστροφών. Στις πρώτες μας εκδόσεις συνέφερε η επανέκδοση με την μορφή τόμων, τώρα όμως τα πράγματα άλλαξαν. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι αντίστοιχο. Βέβαια με το on line σύστημα παρακολούθησης των πωλήσεων που αναπτύξαμε, μας επιτρέπει να μην έχουμε παραπάνω από 10 με 15% επιστροφές. 
Όμως αν παρατηρήσετε τις πωλήσεις των παιδικών περιοδικών στις μέρες μας, θα δείτε πως σχεδόν κανένα δεν υπερβαίνει τα τρεις χιλιάδες τεύχη. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο της κυκλοφορίας πρώτα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο, και τον επόμενο μήνα στην επαρχία. Ο σκοπός είναι να περιοριστούν οι επιστροφές. Ένα άλλο πρόβλημα που πρέπει να ξεπεραστεί, είναι αυτό της δημιουργίας από την αρχή, μιας νέας ομάδας ανθρώπων που θα βοηθήσει στη έκδοση. Τότε είχαμε δικό μας σχεδιαστή εξωφύλλων, τον Νίκο Αβαγιανό. Είχε σχεδιάσει εξώφυλλα και για τις εκδόσεις των αδελφών Πεχλιβανίδη, αλλά και δικό του περιοδικό είχε φτιάξει. Πολύ ταλαντούχο παιδί. Είχαμε ακόμη τις κοπέλες που μετέφραζαν τα κείμενα και αυτούς που έγραφαν την μετάφραση στα μπαλονάκια, με ραπιτογράφο θυμάμαι τότε. Πρέπει να φτιαχτεί λοιπόν αυτό το επιτελείο. Έπειτα χρειάζονται τα φιλμ των περιοδικών. Δεν υπήρχαν κομπιούτερ εκείνα τα χρόνια, έτσι ώστε να ανατρέξεις στα αρχεία. Όλα φτιάχνονταν στο χέρι. Παίρναμε τα αρχικά φιλμ με τα σκίτσα, στη συνέχεια βάζανε οξύ μέσα στη λεκάνη οι τεχνίτες, τα οξειδώνανε για να βγει το χρώμα, σκεπάζανε με abtec τα μπαλονάκια για να μπει το δικό μας κείμενο με το χέρι, και όταν τελείωναν όλα αυτά, φωτογραφίζαμε σε επίπεδη επιφάνεια. Επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία, που σας την είπα πολύ συνοπτικά. Σε τόσες μετακομίσεις που κάναμε όλα αυτά τα χρόνια, κάποια από τα αρχεία χάθηκαν. Μια λύση είναι να βρεθούν τα περιοδικά και να τα σκανάρουμε όλα. Όμως οι τιμές τους στα παλαιοβιβλιοπωλεία είναι εξωφρενικές πια!! Στο τέλος τίθεται και το ερώτημα αν θα αξίζει το κόπο. Η εποχή μας είναι τελείως διαφορετική. ’λλες απαιτήσεις, άλλες ταχύτητες. Εκείνα τα περιοδικά είχαν κοινό που τώρα είναι σε μια ηλικία γύρω στα 40 με 45. Δεν ξέρω αν μια επανέκδοση των παλαιότερων τίτλων, θα ενδιέφερε κανέναν σήμερα. Υπάρχουν νέα κόμικς, πολύ αξιόλογα όμως, που δεν έρχονται στην χώρα μας. Αυτά, θα ήταν μια καλή περίπτωση να εκδοθούν….»

Γ.Γ. «Πιστεύω ότι αυτό που ζητάει η αγορά, είναι ένα κόμικς με τρεις καθαρές προοπτικές. Το πρώτο είναι η συνέπεια. Να ολοκληρωθεί η σειρά δηλαδή. Γιατί έχουν βαρεθεί οι αναγνώστες να ξεκινάει κάτι και πάνω που ετοιμάζεται να ριζώσει, η έκδοση να διακόπτεται. Με αυτό τον τρόπο χάνεται η αξιοπιστία των εκδοτών και η εμπιστοσύνη των αναγνωστών. 
Το δεύτερο είναι η ποιότητα. Πλέον με το internet, το κοινό έχει την δυνατότητα να αποκτάει ξένες εκδόσεις με ποιότητα. Εξώφυλλο, βιβλιοδέτηση, σελιδοποίηση, χρώματα κλπ. Έτσι κάνει αναπόφευκτες συγκρίσεις, που είναι σε βάρος των Ελληνικών εκδόσεων. Νοιώθει πως εδώ τον εκμεταλλεύονται. Πηγαίνοντας στα βιβλιοπωλεία και στα σημεία πώλησης κόμικς γενικά, απαιτώντας ποιότητα και δεν δίνει τα χρήματα του εύκολα. Το τρίτο έχει να κάνει με την επιλογή του τίτλου. Δεν φτάνει μόνο η εκτύπωση. Υπάρχουν κόμικς στο εξωτερικό πολύ αξιόλογα, που θα μπορούσαν να αποκτήσουν μεγάλο αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα, αλλά δεν έρχονται σχεδόν ποτέ. Χρειάζεται αυστηρή επιλογή του τίτλου. Όχι όπως στο παρελθόν, που πήγαιναν οι εκδότες στο εξωτερικό και έπαιρναν στοιχεία για τις πωλήσεις των τίτλων εκεί. Η χώρα μας διαφέρει, αφού απλά η ψυχοσύνθεση του αναγνωστικού κοινού είναι τελείως διαφορετική. Καλές οι συλλεκτικές εκδόσεις του παρελθόντος λοιπόν, αλλά η γενιά στην οποία απευθύνονται είναι αυτή των 35 έως 45 ετών. Αυτή η γενιά είναι μειονότητα. Όπως ακριβώς στο forum, έτσι και στην αγορά, δεν αντιπροσωπεύει παραπάνω από το 30%. Οπότε πρέπει να δημιουργήσουμε καινούργιο αναγνωστικό κοινό. Για να γίνει κάτι τέτοιο, πρέπει να δώσεις στους νέους την αγάπη για τα κόμικς, αλλά όχι με τα δεδομένα του `70, ή του `80. Τα παιδιά έχουν την δυνατότητα με τους υπολογιστές, να βλέπουν εικόνες που εμείς πλάθαμε με την φαντασία μας, διαβάζοντας τα περιοδικά των ημερών μας.»

Γ.Δ. »Συμφωνώ. Χρειάζονται όλα τα παραπάνω. Τώρα η φαντασία των αναγνωστών δουλεύει λιγότερο, γιατί η τεχνολογία δίνει περισσότερα στις εικόνες. Τις κάνει πιο ρεαλιστικές. Ποιος θα ξεχάσει το «Μικρό Ήρωα», όπου χωρίς πολλές εικόνες οι αναγνώστες μέσα από την αφήγηση, φαντάζονταν τις περιπέτειες του Γιώργου Θαλάσση. Εκεί, λειτουργούσε η φαντασία μέσα από το κείμενο. Αυτό ήταν μια πολύ μεγάλη υπόθεση. Σήμερα τα παιδιά, το έχουν χάσει αυτό το στοιχείο. Εμείς για παράδειγμα τότε, «ρουφούσαμε» στην κυριολεξία τις ιστορίες με τις εικόνες, ή ακόμη και την ανάγνωση ενός παραμυθιού με κείμενο μονάχα. Στην εποχή μας, τα παιδιά τα βλέπουν όλα αυτά μέσα από dvd. Συνεπώς οι εικόνες είναι έτοιμες. Δεν λειτουργεί η φαντασία. Αν δείτε ποια είναι τα παιγνίδια που κυριαρχούν στις προτιμήσεις των παιδιών σήμερα, θα απογοητευτείτε. Όλα έχουν σαν βασικό συστατικό την βία. Εκτός των παιγνιδιών, υπάρχει και πολύ βία έξω. Τα παιδιά ότι τα «ταΐσεις», το «τρώνε»! Του δίνεις βία, και βία θα βγάλει. Από την άλλη, εμείς μεγαλώσαμε με το Μίκυ Σίτυ, τα παπάκια του Disney. Σαφώς πιο αγνά και ειρηνικά πρότυπα. Καλύτερα είναι να δίνεις στα παιδιά πρότυπα που πλησιάζουν στο ιδανικό κρύβοντας το αρνητικό, γιατί έτσι θα τα κάνεις να το κυνηγήσουν. Και κυνηγώντας το ιδανικό, αντί για την «σαπίλα», θα «φτιάξεις» το ίδιο το παιδί. 

Έπειτα ένα άλλο σημαντικό στοιχείο των ημερών μας, είναι η διαφήμιση. Όταν βγάζαμε περιοδικά σαν τον Ποπάυ ή τον Ταρζάν, αρκούσε μια καταχώρηση στα υπόλοιπα περιοδικά της εταιρείας και κάποια φειγ βολαν που πετάγαμε. Ήμουν και εγώ πολλές φορές μέσα στο αυτοκίνητο, θυμάμαι. Μάλιστα μας κυνηγούσαν, γιατί σε κάποιες περιπτώσεις δεν είχαμε σχετική άδεια. Οι επιλογές μας ήταν γενικά λίγες. Ο διαφημιστής μας εκείνα τα χρόνια, ήταν ο Παύλος ο Πιζάνος. Φτιάχναμε αφίσες, και άρματα στα καρναβάλια, με τους ήρωες των περιοδικών μας. Ήταν τα χρόνια που πετάγανε σοκολάτες από τα άρματα, και οι πιτσιρικάδες μαζεύονταν από κάτω για να τις πιάσουν! Αν προσθέσετε και το ραδιόφωνο, που βάζαμε που και που καμιά διαφήμιση του Ποπάυ, αυτές ήταν οι διαφημιστικές μας κινήσεις. Τώρα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες promotion…..»

«Υπάρχει όμως κύριε Δραγούνη, το φωτεινό παράδειγμα της Ιταλίας. Εκεί, υπάρχουν σειρές, αγνές, ασπρόμαυρες, που συμπληρώνουν 50 χρόνια ύπαρξης. Μια ζωντανή απόδειξη, ότι μπορεί να έρθει η εμπορική επιτυχία μέσα από εκδόσεις με νοσταλγία, αρκεί να ξέρεις να τις διαχειριστείς σωστά.»

Γ.Γ. «Ναι. Αλλά λειτουργώντας με αυτό τον τρόπο, στην Ιταλία των εκδόσεων Bonelli όπως είπες, δημιουργείται μια συνέχεια. Το περιοδικό περνάει από τον πατέρα στον γιο. Ενώ στην χώρα μας, αυτή «αλυσίδα» έχει σπάσει. Αν εξαιρέσεις ένα Μίκυ Μάους, δεν υπάρχει άλλη περίπτωση έκδοσης που η «αλυσίδα» να μην έχει κοπεί πουθενά. Όποιο παιδί ρωτήσεις, αλλά και ενήλικα, για το περιοδικό αυτό, θα σου πει ότι το γνωρίζει. Είναι λογικό. Έχει ζήσει και έχει μεγαλώσει μαζί του. Το ίδιο έχει γίνει στην Ιταλία με τον Dylan Dog. Έχει κυκλοφορήσει ήδη 600 τεύχη και θα συνεχίσει να εκδίδεται για πολλά ακόμη χρόνια, γιατί έχει δημιουργήσει πλέον τον «μύθο» του. Στην Ελλάδα τι να πιάσεις; Από πού να πιαστείς, συνεχίζοντας κάτι που έχει διακοπεί εδώ και 20 χρόνια; Κρίνοντας από τα νέα παιδιά που μπαίνουν στο forum, πιστεύω ότι χρειάζεται κάτι μοντέρνο, καινούργιο, με εντυπωσιακό σχέδιο, ποιοτικό, για να το αγοράσουν. Ή μπορείς να εκδόσεις κάτι παλαιότερο, αλλά θα πρέπει να τραβήξεις την προσοχή των νέων αναγνωστών, αρχίζοντας από το εξώφυλλο. Πρέπει να προσέξεις πως θα το παρουσιάσεις. Πως θα το συστήσεις. Στο Greek Comics, έχουμε κάνει μια προσπάθεια να δείξουμε στα νέα παιδιά, πόσο άλλαξαν τα κόμικς και να τους γνωρίσουμε κάποια από αυτά που δεν εκδίδονται πια, ή δεν ήρθαν ποτέ στην χώρα μας. Σε πολλές περιπτώσεις εντυπωσιάζονται και απορούν γιατί δεν βρίσκονται στα καταστήματα πώλησης αυτά τα κόμικς.»

Γ.Δ. ..»Κοιτάξτε. Εδώ έχουμε δύο θέματα. Πρώτα την επανέκδοση των παλιών κόμικς. Αν πεις σε ένα παιδί σήμερα για την Λιμνούπολη, θα ρωτήσει τι είναι αυτό. Δεν το βλέπω γύρω μου. Όλα αυτά τα χρόνια, δεν το είδα ποτέ και πουθενά. Έχει δίκιο όπως αντιλαμβάνεστε, για τον απλούστατο λόγο πως δεν γνώρισε ποτέ κάτι τέτοιο. Αυτό που του προτείνεις, του είναι άγνωστο. Το μυαλό του πάει σε ότι βλέπει. Στη «σαπίλα» δηλαδή. Οπότε τα υπόλοιπα του μοιάζουν σαν παραμύθια. Τώρα, όσων αφορά στα καινούργια κόμικς, αυτά έχουν πιο μοντέρνα γραμμή. Η πλοκή τους και το σενάριο, είναι προσαρμοσμένα στις σημερινές απαιτήσεις των παιδιών. Στην δική τους την γενιά. Εμείς μπορεί να θέλουμε να αναβιώσουμε τα έντυπα εκείνα με τα οποία μεγαλώσαμε, όμως δεν είναι εύκολο πια. Μπορούμε όμως, να πούμε ότι ξεκινάμε μια επανέκδοση, με συλλεκτικό χαρακτήρα και περιορισμένα αντίτυπα, που από την αρχή θα ορίσουμε τον χρόνο μέσα στον οποίο θα ολοκληρωθεί. Να ξεκινάει ο ένας τίτλος, να ολοκληρώνεται, μετά ο επόμενος και ούτω καθεξής. Με ένα καλό promotion, και πάμε βλέποντας. Ένας τρόπος να προχωρήσουμε σε τέτοιες εκδόσεις, είναι να κάνουμε κάτι αντίστοιχο με αυτό που έκανε κάποτε ο Χάρης Πάτσης. Τότε που έβγαζε εγκυκλοπαίδειες σε τεύχη, τα οποία όταν τα μάζευες και τα παρέδιδες, σου έδινε «δεμένο» τον τόμο. Ήταν πολύ έξυπνη κίνηση. Γιατί αν έχανες ένα τεύχος, δεν ολοκλήρωνες τον τόμο. Αυτό μπορούμε να κάνουμε και εμείς. Να λειτουργήσουμε με το ίδιο σκεπτικό, και βέβαια να «περάσουμε» το νόημα στους αναγνώστες. Συγκεντρώνετε τα τεύχη και σας δίνουμε τον τόμο. Με αυτό τον τρόπο, οι παλιοί αλλά και οι νεότεροι, που θέλουν να έχουν και αυτά τα κόμικς στη συλλογή τους, υπάρχει περίπτωση να προχωρήσουν στην αγορά αυτών των συλλεκτικών εκδόσεων. Χρειάζεται ένα κίνητρο.»

«Με αφορμή όσα είπατε πριν λίγο για την διαφήμιση, ήθελα να σας ρωτήσω αν θυμάστε τις διαφημιστικές καταχωρήσεις στα δικά σας εικονογραφημένα περιοδικά.»

Γ.Δ. .»Πρέπει να ήταν 1974, ή 1975. Είχαμε διαφημίσεις και εμείς, μόνον στον Ποπάυ και τον Ταρζάν όμως. Στα άλλα δεν βάζαμε. Στις τελευταίες σελίδες, αν θυμάμαι καλά, υπήρχε διαφήμιση της κόλλας UHU, σε μορφή stick, που βοηθούσε τα παιδιά να κάνουν χαρτοκοπτικές και διάφορες άλλες κατασκευές. Απευθύνονταν καθαρά σε παιδικό κοινό, για αυτό τον λόγο ήταν μια καταχώρηση που απεικόνιζε ένα σκίτσο παιδιού, το οποίο χρησιμοποιούσε την κόλλα. Ακόμη, διαφημίζαμε σχολικές τσάντες, τον Σεπτέμβριο που ξεκινάει η σχολική περίοδος. Είχαμε και άλλες διαφημίσεις, όχι πολλές, που δεν τις θυμάμαι αυτή την στιγμή….»